Hành trình đạt 1 triệu căn nhà ở xã hội với đột phá chính sách

Với mục tiêu 1 triệu căn nhà ở xã hội đến 2030, Việt Nam đối mặt với nhiều rào cản từ quỹ đất, vốn vay đến thủ tục pháp lý, đòi hỏi chính sách đột phá để tháo gỡ nút thắt và thúc đẩy tiến độ.

Doanh nghiệp chạy đua với mục tiêu tham vọng

Công ty Địa ốc Hoàng Quân đặt mục tiêu doanh thu 1.000 tỷ đồng năm 2025, với 800 tỷ từ dự án nhà ở xã hội Golden City (Tây Ninh) và 200 tỷ từ các dự án Trà Vinh và Tiền Giang. Công ty kỳ vọng hoàn thành 5.000 căn nhà ở xã hội trong năm nay, nhưng ông Trương Anh Tuấn, Chủ tịch HĐQT, thừa nhận khó khăn khi mới xây 10.000/50.000 căn cam kết. Để đạt 40.000 căn trong 5 năm tới, Hoàng Quân cần 7.000–8.000 căn mỗi năm, trong khi quỹ đất chỉ còn 50 ha, thiếu hụt so với nhu cầu 200 ha.

Vingroup đặt mục tiêu tham vọng hơn, đăng ký xây 500.000 căn nhà ở xã hội, chiếm nửa chỉ tiêu quốc gia đến 2030. Ông Lê Khắc Hiệp, Phó Chủ tịch Vingroup, đề xuất chỉ định thầu và rút ngắn thủ tục, cho phép thực hiện song song quy hoạch và đầu tư để tiết kiệm thời gian. Công ty Kim Oanh cũng đối mặt với thách thức giải ngân chậm từ gói vay ưu đãi, gây đình trệ tiến độ và khó khăn cho doanh nghiệp lẫn người mua.

Những nỗ lực này cho thấy quyết tâm của doanh nghiệp, nhưng mục tiêu 1 triệu căn vẫn là bài toán lớn, đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa chính phủ, địa phương, và khu vực tư nhân để vượt qua rào cản.

Tiến độ chậm, nút thắt chưa tháo gỡ

Theo Bộ Xây dựng, năm 2024, cả nước hoàn thành 28 dự án nhà ở xã hội với 21.874 căn, chỉ đạt 16% kế hoạch. TP.HCM và Hà Nội, dù dẫn đầu chỉ tiêu đến 2030, mới đạt lần lượt 4% và 20%. Gói tín dụng 145.000 tỷ đồng hỗ trợ nhà ở xã hội cũng gặp khó, với 90 dự án đăng ký nhưng giải ngân chưa đến 2%, tương đương 2.845 tỷ đồng.

Nút thắt lớn nhất là thủ tục pháp lý kéo dài, có thể mất vài năm để hoàn tất. Quỹ đất sạch khan hiếm, đặc biệt tại TP.HCM, nơi đất trung tâm đắt đỏ không phù hợp với nhà giá rẻ, còn đất ngoại ô thiếu hạ tầng khiến người mua ngần ngại. Giải phóng mặt bằng và bồi thường cũng làm chậm tiến độ dự án.

Bài toán tài chính càng nan giải khi lợi nhuận nhà ở xã hội bị giới hạn tối đa 10%, trong khi chi phí xây dựng tăng cao. Điều này khiến doanh nghiệp ưu tiên nhà ở thương mại hơn, làm giảm động lực phát triển nhà ở xã hội.

Đề xuất giải pháp đột phá

Ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch HoREA, nhấn mạnh cần gỡ ách tắc thủ tục “chấp thuận chủ trương đầu tư đồng thời với chấp thuận nhà đầu tư” để rút ngắn quy trình. HoREA kỳ vọng Nghị quyết thí điểm cơ chế đặc thù cho nhà ở xã hội sớm được ban hành, tạo động lực cho doanh nghiệp. Các địa phương cũng cần đẩy nhanh quy hoạch quỹ đất sạch, ưu tiên vị trí có hạ tầng tốt để thu hút người mua.

Doanh nghiệp kiến nghị đảm bảo gói vay 120.000 tỷ đồng với lãi suất ổn định trong 10 năm, đồng thời tăng tốc giải ngân để hỗ trợ dự án. Ông Tuấn từ Hoàng Quân ước tính cần 40.000 tỷ đồng để hoàn thành 40.000 căn, trong đó 10.000 tỷ từ vốn vay ngân hàng. Việc chỉ định thầu và cho phép thực hiện song song các thủ tục, như đề xuất của Vingroup, có thể tiết kiệm đáng kể thời gian triển khai.

Chính phủ cần khuyến khích mô hình hợp tác công-tư, cung cấp ưu đãi thuế và tài chính để tăng sức hút cho nhà ở xã hội. Đồng thời, phát triển các kênh đầu tư thay thế như trái phiếu hoặc quỹ tín thác bất động sản có thể huy động thêm nguồn vốn từ tư nhân.

Hướng tới tương lai bền vững

Mục tiêu 1 triệu căn nhà ở xã hội không chỉ là con số mà là cam kết cải thiện đời sống cho người thu nhập thấp và công nhân. Với chỉ 5 năm còn lại, Việt Nam cần hành động quyết liệt, từ gỡ rối pháp lý, mở rộng quỹ đất, đến đảm bảo nguồn vốn. Doanh nghiệp như Hoàng Quân, Vingroup, và Kim Oanh sẵn sàng tiên phong, nhưng cần sự hậu thuẫn mạnh mẽ từ chính sách.

Người dân mong chờ nhà ở giá rẻ với vị trí thuận lợi, trong khi doanh nghiệp cần môi trường đầu tư minh bạch và hiệu quả. Chính quyền địa phương nên phối hợp với ngân hàng để đẩy nhanh giải ngân, đồng thời truyền thông mạnh mẽ để thu hút sự tham gia của xã hội. Nếu vượt qua thách thức, Việt Nam không chỉ đạt mục tiêu nhà ở mà còn xây dựng nền tảng cho đô thị hóa bền vững.

Mục tiêu 1 triệu căn nhà ở xã hội đến 2030 đối mặt với thách thức về đất đai, vốn vay, và thủ tục. Chính sách đột phá, từ rút ngắn quy trình, đảm bảo giải ngân, đến mở rộng quỹ đất, là chìa khóa để doanh nghiệp và chính phủ cùng hiện thực hóa giấc mơ an cư cho người thu nhập thấp.